در گذشته اصطلاح هاب و اسپوک ( Hub and Spoke ) یا H&S تنها مطالبی درباره خطوط هوایی را در ذهن مخاطب تداعی می‌کرد. اما امروزه اصطلاح هاب و اسپوک که به آن مدل قطب و اقمار نیز گفته می‌شود ، در عرصه های مختلف از جمله ارسال بسته‌های پستی، نیز به کار می‌رود.
هاب و اسپوک
واژه‌ی هاب (Hub) در مهندسی به معنای قسمت دایره‌ای شکل وسط چرخ (اصطلاحاً: توپی) است. قسمتی که محور در آن قرار گرفته و چرخ حول آن حرکت می‌کند. در مباحث پستی نیز منظور از هاب نزدیک به همین معنا است. اسپوک نیز که در اصطلاح به پره‌های چرخ گفته می‌شود ، می‌توان معادل آن را در پست ، کوریر سرویس دانست.
مطابق با این الگو برای توزیع مناسب و فراگیر ، می‌توان بخشی را به عنوان کانون (هاب) مشخص کرد. به طوری که سیستم را مدیریت کرده و ورود و خروج تمام انشعابات (اسپوک) در آن صورت پذیرد.
هاب های پستی ایران
در ایران نیز با بهره گیری از این الگو و با تعریف هاب های متعدد پستی در کشور، دیگر لازم نیست بسته‌ها ابتدا به تهران بیایند. لذا سرعت انتقالات بالا رفته و مرسوله به جای اینکه ابتدا به تهران و بعد به استانها برود، مستقیم بین استانها توزیع می‌گردد. همچنین به دلیل عدم تخلیه در ایستگاه های متعدد، کیفیت و امنیت ارسال نیز بالا رفته است . مضاف بر این، ایجاد خطوط مستقیم، هزینه و زمان پست را نیز کاهش داده است.
ارتباط مستقیم پستی بین استانها، منجربه تمایل بیشتر مردم به ارسال بسته و به تبع آن رونق و توسعه کسب و کارها می‌شود.
آنلاین هاب
هاب علاوه بر مفهوم لجستیکی در قسمت های دیگر زنجیره تامین نیز تعریف می‌شود. کوریرها به عنوان بخش مهمی از این زنجیره می‌توانند با استفاده از الگوی هاب و اسپوک ، خدمات رسانی خود را در مراحل مختلف از جمله ثبت سفارش یا جمع آوری و توزیع بهبود بخشند.
در واقع هاب‌های آنلاین، به مثابه یک ترمینال بر بستر اینترنت، سفارشات پستی را، به تناسب استعداد کوریرها و انتخاب مشتری، مدیریت و تقسیم می‌کند.
مزییت هاب آنلاین
استفاده از هاب و اسپوک در بسیاری از فعالیت های اقتصادی، لجستیکی و یا حتی تولید محتوا مرسوم است. در مورد هاب های آنلاین نیز باید گفت، این شرکت ها از یک سو با فراهم کردن امکان مقایسه قیمت و کیفیت خدمات کوریرهای مختلف، در وقت و هزینه مشتریان صرفه جویی می‌کنند. و از سوی دیگر با پشتیبانی شبانه روزی در ثبت سفارشات، بیزینس کوریرها را گارانتی می‌کنند.
هاب های آنلاین همچنین با تقلیل هزینه در جذب و نگهداری مشتری ، به عنوان شریکی قابل اعتماد، می‌توانند در رشد و توسعه شرکت های مذکور سهیم باشند.
پستکس نمونه ای موفق برای هاب و اسپوک
شرکت پستکس، در مقام یک هاب پستی، علاوه بر پوشش ده ها کوریر سرویس، در مراسلات درون شهری، بین شهری و بین المللی ، با ایجاد نمایندگی و جمع آوری در تمام شهرهای ایران، توانسته است در جهت رفاه هموطنان عزیز ، خدمات درب تا درب را ارائه کند. این شرکت همچنین با خدمات بسته بندی، و پشتیبانی شبانه روزی ، فصل جدیدی از کیفیت در پست را رقم زده است.
پستکس با ایجاد زیر ساخت های لازم برای سفارشات انبوه و خرده بار، فضایی عادلانه و برابر برای رقابت کسب و کارهای خرد، خانگی یا اینستاگرامی در بازار فراهم کرده است.